Przejdź do litery

Zobacz aktualności

Zobacz produkty

Wyszukaj termin związany z rolnictwem

Przechowalnictwo ziemniaków

Dodano: 2011-02-11

Przechowalnictwo ziemniaków


Straty przechowalnicze i ich ograniczanie


Przyjmuje się, że około 90% ogólnej masy wyprodukowanych ziemniaków corocznie kieruje się do przechowywania. Długość okresu przechowywania uzależniona jest od kierunku użytkowania. Podczas długotrwałego przechowywania dochodzącego do 9 miesięcy (np. ziemniaki jadalne), w bulwach ziemniaka, jak w każdym żywym organizmie, zachodzą procesy, w wyniku których:


• zmniejszeniu ulega wyjściowa masa bulw, na skutek tzw. ubytków naturalnych spowodowanych procesami życiowymi oddychania i transpiracji

• powstają straty wywołane procesem kiełkowania oraz

• straty masy w wyniku porażenia bulw chorobami przechowalniczymi.


Powstawanie wyżej wymienionych ubytków i strat jest procesem bardzo złożonym, a także jest wypadkową wielu współdziałających ze sobą czynników. Bardzo często błędy popełnione w czasie wegetacji i zbioru nie mogą być naprawione podczas przechowywania. Należy więc pamiętać, że optymalne warunki przechowywania mogą ograniczać straty, ale tylko w ziemniakach dobrej jakości, natomiast złe przechowywanie może spowodować wysokie straty, również w ziemniakach dobrej jakości.


Każdą odmianę cechuje genetycznie uwarunkowana przydatność do długotrwałego przechowywania, która może być modyfikowana warunkami agrotechnicznymi, klimatycznymi w okresie wegetacji, a następnie warunkami podczas zbioru i przechowywania. W czasie przechowywania decydujący wpływ na wielkość strat ma czas magazynowania i warunki, z których najważniejszą rolę odgrywa temperatura i wilgotność względna otaczającego powietrza.


Ubytki naturalne


Ubytki naturalne, jako efekt procesów życiowych, są nieuniknione. Zmienna jest jedynie ich intensywność zależnie od warunków termiczno-wilgotnosciowych w miejscach magazynowania i czasu składowania. Czynnikami ograniczającymi ubytki naturalne jest niska temperatura i wysoka wilgotność powietrza powyżej 95%. Natomiast wraz ze wzrostem temperatury przechowywania i obniżeniem wilgotności powietrza poniżej 90%, ubytki naturalne gwałtownie wzrastają, czego głównym powodem jest proces wydzielania wody z bulw i kiełkowanie.


Badania własne wykazały, że bardzo duży wpływ na wielkość ubytków wywiera dojrzałość bulw. Intensywność wydzielania wody z bulw jest głównym powodem powstawania ubytków naturalnych. Niedojrzała skórka jest bardzo przepuszczalna i przyczynia się do wzrostu ubytków. Podobnie duże ubytki mogą wystąpić w przypadku bulw uszkodzonych mechanicznie, gdy zranienia miąższu nie zostaną jeszcze zabliźnione. Badania własne dowiodły również, że powszechnie uprawiane odmiany różnią się wielkością ubytków naturalnych. Związane jest to z budową anatomiczną perydermy, a szczególnie z jej grubością.


Grubsza peryderma jest bardziej przepuszczalna dla wody. Technolodzy uważają, że bulwy ziemniaka, których ubytki naturalne nie przekroczyły granicy 10% odznaczają się dobrą jakością i znajdują się w dobrym turgorze. Jest to szczególnie ważne dla ziemniaków przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji. Do odmian charakteryzujących się ubytkami naturalnymi nie przekraczającymi 10% po 6 miesięcznym okresie magazynowania w temperaturze około 6°C należy większość uprawianych odmian, a najlepsze parametry stwierdzono u następujących odmian: Albina, Alicja, Aksamitka, Bard, Cykada, Gloria, Jasia, Kuba, Lord, Mors, Salto, Tokaj, Wawrzyn, Wigry, Wiking, Vineta. Wraz z wydłużaniem czasu przechowywania zwiększają się ubytki naturalne, a tempo wzrostu uzależnione jest od temperatury i wilgotności względnej otaczającego powietrza.


Wykorzystując znajomość procesów fizjologicznych zachodzących w bulwach, odmiany o intensywniejszych procesach, a tym samym o podwyższonych ubytkach naturalnych, powinny być przeznaczane do zagospodarowania we wcześniejszym terminie.


Kiełkowanie


Tuż po zbiorze bulwy ziemniaka zazwyczaj nie kiełkują, gdyż znajdują się w stanie fizjologicznego spoczynku i nawet w sprzyjających warunkach dla tego procesu nie obserwuje się wzrostu kiełków. Jednakże po bardzo suchym i ciepłym okresie wegetacji, już w czasie zbiorów na bulwach niektórych odmian można zaobserwować kilkumilimetrowe kiełki. Oznaczało, że u tych odmian okres spoczynku był bardzo krótki i został zakończony już w polu.


W przechowalnictwie bardzo cenione są odmiany, które z uwarunkowań genetycznych, charakteryzują się jak najdłuższym okresem uśpienia bulw i mało intensywnym wzrostem kiełków. Bulwy znajdujące się w fazie uśpienia cechuje niska intensywność przemian fizjologicznych (niski poziom ubytków naturalnych), wysoka wartość odżywcza i jakość kulinarna. Dlatego też zadaniem przechowalnictwa jest maksymalne wydłużenie okresu uśpienia. Na długość okresu uśpienia, oprócz uwarunkowań genetycznych odmiany, duży wpływ wywierają warunki przechowywania. Największe znaczenie ma temperatura. W środowisku wyższych temperatur skracany jest okres uśpienia, proces kiełkowania rozpoczyna się wcześniej, a wzrost kiełków jest intensywniejszy.


Skiełkowane bulwy tracą więcej wody, ponieważ jest ona znacznie intensywniej wydalana z kiełków niż przez perydermę bulw. Natomiast środowisko niskich temperatur wydłuża okres uśpienia, ogranicza, a u niektórych odmian wręcz hamuje proces kiełkowania. Niskie temperatury przechowywania obniżają poziom ubytków naturalnych, lecz sprzyjają gromadzeniu cukrów i pogarszają jakość kulinarną bulw jadalnych (słodki posmak po ugotowaniu). Stąd też ziemniaki jadalne, jak również przeznaczone na inne kierunki użytkowania (np. przetwórstwo spożywcze), wymagają wyższych temperatur przechowywania, celem utrzymania dobrej jakości przez cały czas magazynowania, traktowane są preparatami hamującymi proces kiełkowania.


W Polsce zarejestrowane są następujące preparaty chemiczne zapobiegające kiełkowaniu bulw ziemniaka (Zalecenia IOR):

  • stosowane w końcowym okresie wegetacji: Elnoh 39 EC i Fazor 80 SG;

  • stosowane w czasie załadunku i podczas przechowywania: Luxan Gro-Stop 01DP, Luxan Gro-Stop 300 EC, Luxan Gro-Stop 300 HN, MSS 500 HN i Stop Kiełek 01DP.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat, gdy coraz częściej zwraca się uwagę na promowanie „bezpiecznej żywności", w tym i ziemniaków, w wielu krajach (np. Holandia, Japonia, Szwajcaria) stosowanie chemicznych inhibitorów kiełkowania jest zabronione. W związku z tym coraz większego znaczenia nabierają alternatywne metody wydłużania okresu uśpienia i ograniczania wzrostu kiełków. Do tego celu wykorzystuje się różne ekstrakty roślinne, jak np. wyciąg z nasion kminku z lotną substancją S-carvone. W 1994 r. środek ten został zarejestrowany w Holandii pod nazwą handlową „Talent R".



W wielu krajach prowadzone są prace hodowlane nad wydłużaniem okresu uśpienia i uzyskaniem nowych form genetycznych, przydatnych do przechowywania w niskich temperaturach. Spośród naszych odmian znajdujących się w rejestrze, najdłuższym okresem uśpienia w wyższej temperaturze przechowywania i mało intensywnym wzrostem kiełków charakteryzują się odmiany: Albina, Oda, Baszta i Aksamitka, podczas gdy odmiany: Aster, Barycz, Glada, Drop, Lawina, Dunajec, przechowywane w tych samych warunkach mają znacznie krótszy okres uśpienia i intensywny wzrost kiełków. Odmiany odznaczające się takimi cechami powinny być w pierwszej kolejności przeznaczane do zagospodarowania.


Straty spowodowane rozwojem chorób przechowalniczych


Straty wywołane porażeniem bulw chorobami przechowalniczymi mają bardzo duże znaczenie gospodarcze, gdyż to właśnie one w głównej mierze decydują o przydatności danej odmiany do długotrwałego przechowywania. Największe znaczenie mają następujące choroby ujawniające się w okresie przechowywania: zaraza ziemniaka, sucha i mokra bakteryjna zgnilizna, fomoza oraz alternarioza.


W praktyce bardzo często występują również tzw. zgnilizny mieszane, których szkodliwość jest znacznie większa niż wymienionych pojedynczych chorób. O zgniliźnie mieszanej mówi się wówczas, gdy gnicie bulw powstaje w następstwie infekcji grzybami i bakteriami.



Zwalczanie i zapobieganie chorobom przechowalniczym, powinno stać się jednym z głównych elementów kompleksowej uprawy, zbioru i obróbki bulw ziemniaka. Bardzo duży wpływ na straty przechowalnicze wywierają uszkodzenia mechaniczne bulw, zwłaszcza głębokie powyżej 5 mm. Umożliwiają one wnikanie sprawców zgnilizn i stanowią istotny powód w procesie powstawania chorób przechowalniczych.


Dlatego też we wstępnej fazie przechowywania powinny być stworzone warunki sprzyjające szybkiemu osuszaniu bulw i zabliźnianiu zranień mechanicznych. Intensywna wentylacja w tym okresie korzystnie wpływa na tempo osuszania i zabliźniania uszkodzeń, gdyż w warunkach, które nie sprzyjają tym procesom, doskonale rozwijają się bakterie powodujące mokrą zgniliznę (np. duża wilgotność, podwyższona temperatura, brak tlenu, wzrost zawartości dwutlenku węgla).


W badaniach własnych dowiedziono, że straty wywołane rozwojem chorób w największym stopniu zależą od jakości bulw przeznaczonych do przechowywania, uszkodzeń mechanicznych i odporności genetycznej odmiany. Stwierdzono również, że nasze odmiany są bardzo zróżnicowane pod względem odporności na choroby przechowalnicze. Straty spowodowane porażeniem miąższu bulw tymi chorobami mogą wahać się od minimalnych, poniżej 1% do ponad 20%.


Do odmian charakteryzujących się dobrą przydatnością do długotrwałego magazynowania, których straty przez rozwój chorób nie przekroczyły 2%, można zaliczyć następujące odmiany: Albina, Alicja, Bard, Cykada, Gloria, Kuba, Lord, Salto, Tokaj, Wawrzyn i Vineta. Jednakże większość odmian znajdujących się w rejestrze odznacza się obniżoną odpornością na choroby i wykazuje również średnią lub małą przydatność do długotrwałego składowania.


Zasadniczą informacją potrzebną producentowi w chwili podejmowania decyzji o wyborze odmiany powinna być aktualna i pogłębiona charakterystyka nowych odmian ziemniaka, również w zakresie trwałości przechowalniczej.


Odmiany charakteryzujące się małą intensywnością w zakresie przemian fizjologicznych i dużą odpornością na porażenie bulw zgniliznami, mogą być najlepszą i niezawodną metodą w ograniczaniu strat przechowalniczych.


W podsumowaniu stwierdza się, że bulwy ziemniaka często stwarzają problemy w czasie przechowywania, to jednak istnieją możliwości ograniczania nadmiernych ubytków i strat przez:

  • wybór odpowiedniej odmiany,

  • przeznaczanie do przechowywania bulw dojrzałych, dobrej jakości, bez uszkodzeń mechanicznych i zanieczyszczeń, zebranych w warunkach suchej i ciepłej pogody,

  • osuszanie bulw i intensywne wietrzenie tuż po zbiorach,

  • zapewnienie optymalnych warunków termiczno-wilgotnościowych zależnie od kierunku użytkowania,

  • zapobieganie kiełkowaniu,

  • przeznaczanie w pierwszej kolejności do zagospodarowania odmian charakteryzujących się obniżoną trwałością przechowalniczą.



Dr Genowefa Sowa-Niedziałkowska

IHAR, Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Ziemniaka,
Oddział Jadwisin



Budowa przechowalni ziemniaków szansą zdobycia rynku


Stan bazy przechowalniczej w Polsce jest zróżnicowany pod względem wielkości, jak i technologii przechowywania. Baza ta składa się z obiektów nowoczesnych, wyposażonych w system wentylacji do utrzymania wymaganego mikroklimatu i maszyn do obróbki ziemniaków, ale także z obiektów tradycyjnych, kopców ziemnych oraz piwnic.


Mimo, że zbiory ziemniaków w ostatnich latach w Polsce wyraźnie zmniejszyły się do poziomu 15-16 mln ton rocznie, to pojemność nowoczesnej bazy przechowalniczej wzrosła. Aktualnie wynosi ona ponad 1,0 mln ton, w tym 500 tys. ton są to obiekty nowoczesne, duże, o pojemności 200-5000 ton, wyposażone w system wentylacji, maszyny do załadunku, rozładunku i obróbki ziemniaków.


Biorąc pod uwagę zużycie ziemniaków jadalnych, sadzeniaków i ziemniaków przeznaczonych na przetwórstwo, w Polsce powinno być przechowywanych w nowoczesnych obiektach 3,5 mln ton ziemniaków. W dłuższej perspektywie należy jeszcze wybudować bazę przechowalni o pojemności składowej ponad 2 mln ton.


Celowość budowy nowoczesnych przechowalni przez rolników jest ważna z kilku powodów:

• Rozwój przetwórstwa ziemniaków wymaga zapewnienia wysokich wymagań dotyczących warunków przechowywania. Zagwarantować to mogą nowoczesne przechowalnie.

• Gospodarka rynkowa wyzwala konkurencyjność podaży ziemniaków. Warunkiem osiągnięcia wysokiej jakości ziemniaków jadalnych, a także sadzeniaków oraz zapewnienia terminowej ich dostawy niezależnie od warunków atmosferycznych jest posiadanie przechowalni.

• Sytuacja ekonomiczno-finansowa w rolnictwie w warunkach gospodarki rynkowej może wpłynąć na rozwój specjalizacji gospodarstw, a w związku z tym na powiększenie produkcji towarowej ziemniaków w gospodarstwach posiadających najlepsze warunki do ich uprawy i zanik produkcji w mniejszych gospodarstwach. Przy większej produkcji towarowej ziemniaków istnieje potrzeba posiadania przechowalni.


Ze względu na wielkość i spełniane funkcje przechowalnie można podzielić na uniwersalne i specjalistyczne.


Przechowalnie uniwersalne, które są zlokalizowane u producentów, muszą posiadać duże powierzchnie obróbcze oraz odpowiednie wyposażenie w maszyny i urządzenia technologiczne, umożliwiające pełną obróbkę ziemniaków dla wszystkich kierunków użytkowania.


Przechowalnie specjalistyczne budowane są w miejscach zużytkowania ziemniaków. Są to najczęściej przechowalnie do składowania luzem o zmniejszonym wyposażeniu technologicznym oraz uproszczonej strukturze przestrzennej. W przechowalniach tych nie prowadzi się obróbki podstawowej, tj. sortowania, ponieważ trafiające tu ziemniaki są już wstępnie przygotowane i przyjmowane według określonych norm.


Nowoczesna przechowalnia posiada następujące elementy:

• budynek dobrze izolowany cieplnie z pomieszczeniami do przechowywania, obróbki, przyjęcia i ekspedycji

• system wentylacji utrzymujący wymagany mikroklimat

• maszyny do załadunku i rozładunku przechowalni

• maszyny do obróbki ziemniaków: sortowanie, przebieranie, szczotkowanie, mycie i pakowanie.


Ściany konstrukcyjne przechowalni powinny przenosić obciążenie stałe i zmienne, a przy składowaniu luzem - parcie ziemniaków. Wszystkie przegrody budowlane w przechowalniach ziemniaków narażone są na warunki wysokiej wilgotności powietrza (80-100%Rh) i niskie temperatury wewnętrzne 2-8°C. Jednocześnie nie mogą dopuścić do przechłodzenia ziemniaków zimą i utrzymać względnie niskie i stabilne temperatury w całym okresie przechowywania, aż do późnej wiosny.


Typowymi materiałami termoizolacyjnymi do wykorzystania przy budowie ścian zewnętrznych i stropów w przechowalniach są: styropian, pianka poliuretanowa, wełna mineralna, wata szklana. Wielkość izolacji zależy od strefy klimatycznej, w której znajduje się przechowalnia i wartość tą należy wyliczać lub przyjmować dla każdego obiektu indywidualnie. Dla środkowej Polski współczynnik przewodzenia ścian wynosi 0,25-0,35 W/m2-K, a stropu 0,20-0,25 W/m2-K.


Kubatura składowa przechowalni uzależniona jest od przewidywanej ilości gromadzonych ziemniaków oraz sposobu ich składowania. Stosowane są dwa sposoby składowania ziemniaków: luzem i w paletach skrzyniowych. Wysokość składowania ziemniaków luzem wynosi od 2 do 5 m. W przechowalniach gospodarczych mniejszych najczęściej stosowane są wysokości 2,0 -3,5 m, a w przechowalniach dużych specjalistycznych 3,5 - 5 m.


Składowanie w paletach skrzyniowych odbywa się w przechowalniach komorowych przy spiętrzeniu od 4 do 6 palet, każda o wysokości około 100 cm. Ustawienie palet skrzyniowych powinno uwzględniać odstęp od ścian 10-20 cm oraz między stosami palet ok. 5-10 cm.


Składowanie w paletach skrzyniowych jest droższe od składowania luzem, jednak ma zalety i w niektórych przypadkach, mimo niekorzystnego rachunku ekonomicznego, powinno być stosowane.


Do najistotniejszych zalet składowania w paletach można zaliczyć łatwiejszą organizację skupu i składowania oraz ułatwioną kontrolę przechowywanych ziemniaków.


Inwestorami przechowalni o składowaniu w paletach skrzyniowych powinny być grupy producenckie ze względu na zróżnicowanych dostawców. Również producenci sadzeniaków ze względu na dużą ilość odmian łatwiej mogą zorganizować pracę przechowalni paletowej. Także inni producenci, którzy dostarczają na rynek kilka odmian ziemniaków, mogą przechowywać je w paletach skrzyniowych.


System wentylacji powinien zapewnić osuszenie mokrych ziemniaków, równomierne schładzanie pryzmy oraz utrzymanie temperatury i wilgotności na optymalnym poziomie.


W przechowalniach o składowaniu luzem stosowany jest system przepływowy. Powietrze tłoczone przez wentylatory przedostaje się przez całą warstwę ziemniaków wszystkimi wolnymi przestrzeniami między bulwami i wydostaje się na zewnątrz. Ochładzanie ziemniaków postępuje sukcesywnie od dołu do góry. System taki składa się z wentylatora, głównego kanału wentylacyjnego, kanałów rozprowadzających i klap wentylacyjnych.


System opływowy przeważnie stosowany jest w przechowalni przy składowaniu w paletach skrzyniowych. Konstrukcja systemu wentylacyjnego, jak i palet, jest prostsza i tym samym tańsza niż w systemie przepływowym.


Cały system składa się z budki wentylacyjnej, w której znajdują się wentylator, czerpnie powietrza oraz rury nawiewne. Wyrzutnie powietrza znajdują się w ścianie przechowalni. Powietrze podczas wietrzenia przepływa z dużą prędkością (około 0,3 m/s) między paletami skrzyniowymi. Następuje intensywna wymiana powietrza w strefie przyściennej palety, natomiast w środku palety wymiana powietrza jest minimalna.


Podstawowym parametrem systemu wentylacyjnego jest dawka wentylacyjna wynosząca około 100 m3 powietrza na 1 tonę ziemniaków w ciągu godziny. Utrzymanie wymaganych warunków termiczno-wilgotnościowych w przechowalni z wykorzystaniem powietrza atmosferycznego w polskich warunkach klimatycznych możliwe jest od jesieni do wiosny.


Wyposażenie w maszyny do załadunku i rozładunku jest inne w obu typach przechowalni. W przechowalni luzem składa się z zasobnika dozującego, odsiewacza zanieczyszczeń, przenośników transportujących ziemniaki wewnątrz przechowalni oraz z pryzmownika usypującego ziemniaki w pryzmę o wysokości 3-5 m. Ziemniaki z przyczep przeładowywane są do zasobników, które dozują je na odpowiednie maszyny z określoną wydajnością (10-40 ton/godz).


Oddzielenie zanieczyszczeń ma na celu usunięcie luźnej ziemi, brył, kamieni, drobnych ziemniaków. Najczęściej używane są urządzenia z odsiewaczem tarczowym i taśmowo-prętowym. W obu przypadkach zanieczyszczenia poniżej 20 mm są przesiewane między tarczami lub prętami i usuwane na przyczepę.


Oczyszczone ziemniaki transportowane są do komory i usypywane przy użyciu pryzmownika. Podczas usypywania pryzmy utrzymywana jest stała wysokość spadku ziemniaków między przenośnikiem a pryzmą ziemniaków (30-50 cm).


Rozładunek ziemniaków składowanych luzem może odbywać się przy wykorzystaniu podbieraczy podłogowych lub przy pomocy ładowarek czołowych. Badania pokazują, że rozładunek pryzmy przy pomocy szufli o dużej pojemności (1000 kg) umieszczonej na ładowarce czołowej może uzyskać ten sam poziom uszkodzeń mechanicznych co przy pomocy podbieraczy podłogowych. Samojezdny podbieracz podłogowy jest najpowszechniejszym rozwiązaniem rozładunku dużych pryzm.


W przechowalni paletowej zbiór ziemniaków bezpośrednio do palet skrzyniowych upraszcza wiele operacji. Ziemniaki dostarczane bezpośrednio do przechowalni powinny być czyste i zdrowe a ich obróbka powinna być dokonana przynajmniej po okresie gojenia (2-3 tygodnie). Do ustawiania palet skrzyniowych w przechowalni wykorzystuje się podnośnik widłowy z silnikiem elektrycznym lub silnikiem spalinowym zasilanym gazem.


Palety skrzyniowe napełniane są dwoma typami zasypnic. W pierwszym przypadku zakrzywiony przenośnik zasypnicy opuszcza się na dno palety i zaczyna podawać ziemniaki, a w miarę zasypywania przenośnik unosi się do góry, utrzymując stały spadek wynoszący około 30 cm.


Po zasypaniu jednej palety automatycznie przesuwa się on na bok i ustawia się nad pustą paletą, obok napełnionej. W drugim rozwiązaniu unoszona jest pusta paleta skrzyniowa przez podnośnik hydrauliczny lub elektryczny i opuszczana w miarę napełniania ziemniakami. W obu typach zasypnic palet utrzymywana jest stała wysokość spadku 20-30 cm przy wykorzystaniu fotokomórki jako czujnika.


Rozładunek przechowalni o składowaniu w paletach skrzyniowych wymaga użycia urządzenia do opróżniania palet. Najnowocześniejsze urządzenie to wywrotnica palet połączona z zasobnikiem dozującym, umożliwiającym równomiernie podawanie ziemniaków do dalszej obróbki, np. na sortownik.


W sortowni odbywa się proces sortowania, pakowania i przygotowania do ekspedycji. Sortownia powinna pomieścić zestaw sortowniczo-obróbczy, towar przygotowany do sprzedaży oraz połączyć komunikacyjnie wszystkie pomieszczenia składowe. Wielkość sortowni zależy od wydajności linii obróbczej oraz zakresu przygotowania ziemniaków (sortowanie, czyszczenie, mycie, pakowanie i workowanie).


Frakcjonowanie bulw pod względem wielkości dokonuje się na sortownikach. Parametrem bulwy najczęściej wykorzystywanym w sortownikach jest jej szerokość. Według tej zasady działają sortowniki z sitami oczkowymi płaskimi o ruchu posuwisto-zwrotnym lub z sitami oczkowymi obiegowymi. Największą popularność w Polsce i krajach UE zdobyły sortowniki sitowe o ruchu posuwisto-zwrotnym rozdzielające ziemniaki na 3 frakcje w sortownikach o wydajności do 5t/h i 3-5 frakcji w sortownikach o wydajności do 20 t/h.


Wymiar kwadratowych oczek w sitach zmienia się co 5 mm, począwszy od 25 mm. Sita o największych oczkach, na których oddziela się ziemniaki duże, są powlekane gumą w celu zmniejszenia uszkodzeń bulw.


Selekcja bulw ma na celu odebranie bulw wadliwych czyli zazieleniałych, niekształtnych, porażonych chorobami i uszkodzonych. Dokonywana jest najczęściej ręcznie na stołach selekcyjnych ustawionych za sortownikami. Ziemniaki transportowane na stołach selekcyjnych są obracane, co umożliwia dokładną ich obserwację i selekcje przez obsługę. Przeciętna wydajność stołu z obsługą 4-osobową wynosi około 3 t/h.


Badane są i wprowadzane do praktyki urządzenia elektroniczne, eliminujące bulwy niekształtne i o zmienionym kolorze (zazielenienia). Przed dalszą obróbką ziemniaków wymagane jest oczyszczenie ziemniaków, szczególnie z piasku. Oprócz klasycznych odsiewaczy stosuje się szczotkarki jako urządzenia dokładnie oczyszczające ziemniaki jadalne, które mają być pakowane i dostarczane do sklepu.


Szczotkarka składa się z kilku wałków szczotkowych, które obracają się z większą prędkością obrotową niż prędkość strumienia ziemniaków, co powoduje oczyszczanie ziemniaków z piasku. Ziemniaki mogą być pakowane po oczyszczeniu na szczotkarce, chociaż ze względu na wymogi stawiane ostatnio przez sklepy coraz częściej są myte. Wykorzystywane są myjki bębnowe zblokowane z walcowymi i suszarkami gąbkowymi.


Pakowanie ziemniaków może odbywać się ręcznie lub automatycznie na wago-paczkowarce. Pakowanie ręczne polega na odważaniu określonej masy ziemniaków na wadze, wsypaniu ziemniaków do opakowania i zamknięciu torby. Ziemniaki jadalne przygotowane do sprzedaży pakowane są w torby papierowe, folie perforowane i siatki po 1-5 kg. Torby układane są do pojemnika zbiorczego, np.: palety skrzyniowej, a sadzeniaki pakowane są w worki siatkowe o masie 30-50 kg.


W nowoczesnych paczkowarkach dokładność ważenia uzyskuje się przez napełnianie oddzielnymi przenośnikami bulw dużych i małych. Drobne ziemniaki służą do dokładniejszego uzupełnienia torby do określonej masy. Torby foliowe są zamykane przez zgrzewanie, a siatki zapinane klipsami.


Dużą dokładność ważenia można uzyskać na wadze komputerowej przez sumowanie 4 z 16-20 odważonych pojemników posiadających różne naważki. Komputer wybiera takie 4 pojemniki, których suma jest najbliższa założonej masie paczki. Ziemniaki z 4 pojemników zsypywane są do jednej torby. Dokładność ważenia na takiej paczkowarce jest duża i wynosi kilka gramów.


Budowa przechowalni wraz z wyposażeniem jest inwestycją drogą (350-500 zł/tonę), ale jest jedyną szansą pozostania na rynku ziemniaczanym i osiągania zysków z produkcji ziemniaka. Znaczne obniżenie kosztów budowy przechowalni możliwe jest przez adaptację niewykorzystanego budynku gospodarczego. Najłatwiej jest adaptować stodołę na przechowalnię do składowania w paletach skrzyniowych.



Dr Zbigniew Czerko

IHAR, Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Ziemniaka,
Oddział Jadwisin

Pliki do pobrania

Źródło http://www.ihar.edu.pl/