Rozkruszki i ich życie

W naszych magazynach bardzo pospolity jest rozkruszek mączny (Acarussiro). Samice rozkruszka mącznego składają drobne jaja, które są najpierw przeźroczyste, potem matowe. Jaja są pokryte kleistą substancją, która przykleja je do podłoża. Jaja są umieszczane pojedynczo lub w małych złożach bezpośrednio na produkty lub na opakowania. Liczba jaj składanych przez samicę w ciągu jej życia zależy od temperatury, wilgotności i jakości produktu, w którym przebywa. Zwykle płodność samic rozkruszka mącznego wynosi do 230 jaj. Dzienna płodność samicy waha się od jednego do kilku jaj, czasem nawet do 24 jaj dziennie.

Rozwój form młodocianych rozkruszków może zachodzić w produktach o wilgotności ponad 13,4%. Wilgotność przekraczająca 15% sprzyja masowym pojawom. Optymalne warunki rozwoju określa temperatura 20-25oC i względna wilgotność powietrza 85%. Temperatura minimalna wynosi 3oC, a maksymalna 33oC. Rozwój pokolenia w temperaturze 4oC trwa 78 dni, a w temperaturze 28oC tylko 9 dni. Samice żyją 4-6 tygodni, a samce nieco krócej. W sprzyjających warunkach może w ciągu miesiąca pojawić się od 2 do 3 pokoleń. W ciągu roku w magazynach nieogrzewanych może rozwinąć się nawet kilkanaście pokoleń tych roztoczy.

W warunkach niesprzyjających, gdy obniża się wilgotność i gdy brakuje pożywienia w rozwoju rozkruszka mącznego, pojawia się stadium hypopus, które można traktować jako stadium spoczynkowe czy przetrwalnikowe rozkruszków. Hypopusy nie pobierają pokarmu i są wytrzymałe na niesprzyjające warunki otoczenia. Pojawom hypopusów sprzyja też zagęszczenie populacji i wysoki poziom dwutlenku węgla w środowisku, a także nadmierna wilgotność, albo przeciwnie – wysuszenie środowiska.

Ruchomy hypopus rozkruszka mącznego jest spłaszczony, jajowaty, a jego ciało jest pokryte grubym szkielecikiem. Na stronie grzbietowej ma grube i długie szczecinki. Hypopus zaopatrzony jest w tarczę czepną z 5 parami przyssawek, za pomocą których przyczepia się do innych zwierząt i w ten sposób jest przenoszony do innego środowiska (magazynu). W dogodnych warunkach do rozwoju, hypopus przekształca się w nimfę, a ta po 2-30 dniach w osobnika dorosłego.

Rozwój całego pokolenia trwa w zależności od pokarmu, temperatury i wilgotności od 10 do 60 dni. Rozkruszek mączny żyje ponad 100 dni. Jest bardzo wytrzymały na głód i niskie temperatury. W wysokich temperaturach ginie szybko, co raczej jest związane z gwałtownym spadkiem wilgotności produktów, w których przebywa i żeruje.

W magazynach zimują jednocześnie wszystkie stadia rozwojowe rozkruszka mącznego. Przez całą zimę, zwłaszcza w magazynach ciepłych i ogrzewanych, może odbywać się rozwój rozkruszków. W magazynach zielarskich masowe rozmnażanie się rozkruszka następuje jesienią i trwa aż do stycznia. Rozkruszek mączny żeruje na wszystkich produktach, w tym w paszach przechowywanych w magazynach, które rozkrusza, stopniowo zamieniając je w pył. W nasionach rzepaku i w produktach gruboziarnistych żeruje w całej masie pryzmy lub worka, zaś w produktach sypkich tylko w wilgotnej warstwie powierzchniowej.

Rozkruszek drobny (Tyrophagusputrescentiae) występuje pospolicie w polu, w magazynach, w szklarniach i pieczarkarniach, gdzie powoduje różnego rodzaju szkody. W magazynach rozkruszek drobny uszkadza rozmaite przechowywane produkty: ziarno zbóż, nasiona rzepaku i innych oleistych roślin, pasze, sery, suszone owoce, grzyby i zioła, mączkę rybną, sproszkowane jaja i mleko.

Jest nieco mniejszy od rozkruszka mącznego. Samica ma ciało jajowate barwy mlecznobiałej. Przez okrycie ciała prześwieca ciemny przewód pokarmowy, a po bokach ciała można zauważyć gruczoły łojowe jako różowe plamki. Na ciele znajdują się długie i gładkie szczecinki. Samiec jest mniejszy od samicy i ma przyssawki kopulacyjne przy otworze analnym oraz na mocniejszych stopach tylnej pary nóg.

Czytaj dalej na następnej stronie...