Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Chrzan pospolity

Dodano: 2011-02-09

---

Chrzan pospolity (Armoracia rusticana) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Ludowe nazwy: warzęcha, warzucha. Łacińska nazwa Armoracia wywodzi się z celtyckiego ar-blisko oraz more-morze, czyli roślina rosnąca blisko morza. Roślina uprawna i często dziczejąca (kenofit i ergazjofigofit). W Polsce występuje pospolicie na całym

Morfologia

Pokrój

Wysokość 40-150 cm[3].

Łodyga

Osiągająca do 150 cm wysokości. Rozgałęziona w górnej części, kanciasta, gładka, ulistniona.

Korzeń

Długi, mięsisty o barwie jasnożółtej, na przekroju biały. O bardzo silnym aromacie i ostrym smaku.

Liście

Odziomkowe bardzo duże, nawet do 101 cm dł., podłużnojajowate do podłużnych o sercowatej nasadzie, zwężone w długi ogonek[3]. Środkowe liście łodygowe pierzastodzielne, górne, siedzące, lancetowate do równowąskich, karbowane lub piłkowane, szczyty tępe.

Kwiaty

Niewielkie (6 mm), białe, zebrane w dekoracyjne wiechy na wierzchołkach pędów. Kielich czterodziałkowy, korona 4-płatkowa, pręcików 6, słupek jeden.

Owoc

Jajowata lub kulista łuszczynka z klapami bez nerwów.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Roślina zakwita od maja do czerwca, jest owadopylna[3]. W korzeniu zawarty jest glikozyd synigryna ulegający rozpadowi do olejku gorczycznego (0,1–0,2%)[4]. Liście chrzanu są trujące dla krów[4]. Roślina ruderalna, przydroża, rowy, wilgotne zarośla. Na polach uprawnych bywa uciążliwym, trudnym do wytępienia chwastem[3]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Artemisietalia[5].

Zastosowanie

• Roślina uprawna – uprawiany jako przyprawa. W Europie uprawiano go już w XI wieku, wymienia go np. w swoim dziele Hildegarda z Bingen[6]. Obecnie uprawiany jest w Europie, Azji, Ameryce Północnej.

• Sztuka kulinarna. W kuchni korzeni chrzanu używa się do przyprawiania mięs, ryb, buraków ćwikłowych, ogórków kiszonych, białego sera i jest używany do wytwarzania niektórych rodzajów musztardy, kremów i majonezów[3][6].

• Roślina lecznicza

  • Surowiec zielarski : korzeń – Armoracae radix recens (Radix Armoraciae). Zawartość: m.in. glikozyd sinigryna, prowitamina A, witaminy z grupy B, witamina C, witamina E sole mineralne (wapń, potas, fosfor, siarka, magnez, żelazo), olejek eteryczny, cukry, enzymy[6]

  • Działanie: chrzan przejawia działanie grzybobójcze, bakteriobójcze, wykrztuśne oraz niewielkie moczopędne i przeciwreumatyczne, pobudza wydzielanie soków trawiennych i działa przeciwwirusowo[6]. Wewnętrznie jest używany przy uciążliwym kaszlu i zapaleniu oskrzeli, przy anemii, zaburzeniach trawienia, chronicznym katarze, chorobach reumatycznych i przy schorzeniach wątroby i dróg żółciowych (z wyjątkiem marskości wątroby)[6]. Zewnętrznie okładów ze świeżo utartego korzenia używa się przy chorobach reumatycznych i nerwobólach (działają drażniąco na skórę)[6]

• Roślina kosmetyczna. Drobno starty chrzan jest używany do przemywania twarzy rano i wieczorem. Usuwa ze skóry przebarwienia, piegi, wybiela skórę i czyni ją delikatniejszą[6].

Zobacz też

• Chrzan japoński (wasabi)

Przypisy

1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-05-13].

2. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15].

3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 288. ISBN 83-7073-092-2. 

4. ↑ 4,0 4,1 Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3. 

5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. 

6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Teresa Wielgosz: Wielka księga ziół polskich. Poznań: Publicat S.A., 2008. ISBN 978-83-245-9538-9. 

Bibliografia

1. Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997. ISBN 83-7073-092-2. 

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
encyklopedia rolnicza, warzywa, warzywa wieloletnie, chrzan