Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Cytryna

Dodano: 2011-02-15

---

Cytryna zwyczajna Citrus limon (L.) Burm., nazywana też cytryną właściwą lub po prostu cytryną – gatunek roślin z rodziny rutowatych (Rutaceae Juss.). Pochodzi z południowowschodnich Chin, lecz współcześnie nie występuje tam ani w stanie dzikim, ani nie jest tam hodowana. Prawdopodobnie powstała w wyniku skrzyżowania limy (Citrus aurantifolia syn. C. latifolia) z cytronem (Citrus medica). Do Europy trafiła podczas Średniowiecza (starożytni Rzymianie znali i uprawiali tylko cytrony Citrus medica)[3].

Morfologia

Pokrój

Drzewo dorastające zazwyczaj do 5 m, choć niekiedy do 10 m, u większości odmian gałęzie z kolcami.

Liście

Jasnozielone, jajowatolancetowate, lśniące, na brzegach piłkowane, do 15 cm długości. Wyrastają na słabo oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty

O średnicy do 30 mm, wydzielające silną woń, osadzone pojedynczo lub parami w kątach liści, a na końcach gałązek niekiedy zebrane w małe grona. Mają białą, 5-płatkową koronę, z zewnątrz czerwono nabiegłą, 1 słupek i liczne pręciki. Kwitnie prawie nieprzerwanie. Znamię dojrzewa już w pączku, a pylniki dopiero po otworzeniu kwiatu (protogynia).

Owoce

Jadalne, bardzo kwaśne jagody nazywane cytrynami. Są jajowate, o wydłużonych końcówkach. Mają dość grubą, żółtą okrywę i żółtawy, soczysty miąższ[4].

Zastosowanie

• Drzewo owocowe. Jest uprawiana dla swoich owoców, które zawierają dużo witaminy C i B1 oraz kwasu cytrynowego. Aby owoce mogły znieść często długotrwały transport na duże odległości, zrywane są z drzew w stanie niedojrzałym, a następnie przed sprzedażą (lub jeszcze w trakcie transportu) poddaje się je sztucznemu dojrzewaniu za pomocą etenu. Największe plantacje znajdują się w USA, we Włoszech, Meksyku, Grecji i Hiszpanii. Znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.

• W przemyśle spożywczym i farmaceutycznym owoce oraz skórki z owoców są wykorzystywane jako źródło kwasów cytrynowego oraz olejku eterycznego,

• Roślina ozdobna. Jest uprawiana w ogrodach i parkach w krajach o ciepłym klimacie. Na obszarach o klimacie umiarkowanym uprawia się ją w szklarniach i palmiarniach, a także w mieszkaniach, jako roślinę pokojową.

Uprawa

Historia uprawy

Z południowo-wschodniej Azji sprowadzono cytrynę do Mezopotamii prawdopodobnie ok. V w. n.e., skąd Arabowie ok. X w. przenieśli uprawę do Palestyny i Egiptu. Na Bliskim Wschodzie zetknęli się z tym gatunkiem Europejczycy podczas wypraw krzyżowych. Cytryny zostały następnie rozpowszechnione i zaczęły być uprawiane niemal w całym obszarze śródziemnomorskim. Krzysztof Kolumb prawdopodobnie już podczas pierwszych wypraw do Ameryki wprowadził tam cytryny do uprawy. Na Antylach uprawiane były w każdym razie w 1557 roku. W 1587 Kuba pokryta była gajami cytrynowymi[3].

Wymagania

Jest najbardziej wśród wszystkich gatunków rodzaju cytrus wytrzymała na niskie temperatury, szczególnie jeśli została zaszczepiona na podkładce poncyrii trójlistkowej[5]. Może być uprawiana w strefie 9-11[5]. Przy uprawie doniczkowej w mieszkaniu należy jej wybrać miejsce słoneczne, jeśli przez lato będzie wyniesiona na zewnątrz domu miejsce może być również półcieniste[6]. Rozmnażać można z nasion z kupionych w sklepie cytryn. Wyhodowana z nasion roślina nie zachowuje cech osobnika matecznego, jednak dla celów ozdobnych może być w ten sposób uprawiana[6]. Wymaga dobrze przepuszczalnej i lekkiej gleby, równomiernego i obfitego podlewania oraz umiarkowanego nawożenia[6]. Bywa atakowana przez tarczniki, wełnowce i przędziorki[6]. Długotrwałe podlewanie wodą o dużej zawartości wapnia może powodować objawy braku żelaza (jasne liście z ciemnymi żyłkami)[6].

Ciekawostki

• Cytryna zrobiła karierę po roku 1720, kiedy stwierdzono skuteczność spożywania jej owoców w leczeniu szkorbutu – choroby groźnej zwłaszcza dla marynarzy odbywających długie rejsy. W roku 1795 we flocie angielskiej wprowadzono dla każdego marynarza obowiązkową, 30 g, dzienną dawkę soku z cytryny, co rozwiązało problem szkorbutu wśród marynarzy[7].

• Każdy pasowany na Kawalera Orderu Uśmiechu, musi wypić kielich soku z cytryny, tzw. "próba soku z kwaśnej cytryny".

• Dodanie cytryny do ryby powoduje zanik niemiłego zapachu, ponieważ jony H+ z kwasu cytrynowego łączą się z trimetyloaminą (odpowiedzialną za ten zapach) w wyniku czego powstaje nielotna sól.

• Największą cytrynę zwyczajną, która ważyła 5,26 kg, wyhodował w 2003 roku Aharon Shemoel z Izraela[8].

Przypisy

1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-02].

2. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

3. ↑ 3,0 3,1 Biggs M., McVicar J., Flowerdew B.: Wielka Księga warzyw, ziół i owoców. Warszawa: Bellona, 2007, ss. 482-485. ISBN 10 83-11-10578-2. 

4. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. 

5. ↑ 5,0 5,1 Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0. 

6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Angelika Throll: 650 roślin pokojowych. Warszawa: 2008. ISBN 978- 83-258-0031-4. 

7. ↑ Czy na pewno taka zwykła? Cytryna zwyczajna. [dostęp 13 stycznia 2008].

8. ↑ Heaviest lemon. [dostęp 31 października 2009 r.].

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
owoc, encyklopedia rolnicza, cytryna