Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Ropa naftowa

Dodano: 2011-02-25

---

Ropa naftowa (olej skalny, czarne złoto) – ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych (bituminów), z niewielkimi domieszkami azotu, tlenu, siarki i zanieczyszczeń. Ma podstawowe znaczenie dla gospodarki światowej jako surowiec przemysłu chemicznego, a przede wszystkim jako jeden z najważniejszych surowców energetycznych.

Pochodzenie ropy naftowej

Teoria organiczna pochodzenia ropy

Teoria ta została stworzona m.in. przez: B. Radziszewskiego, K. Englera, H. Höfer, J.E. Hackforda, D. White'a w myśl których ropa naftowa powstała przez przeobrażenie szczątków roślinnych i zwierzęcych nagromadzonych wraz z drobnymi okruchami mineralnymi w osadach morskich; czynnikami powodującymi przejście substancji organicznych w bituminy są prawdopodobnie: środowisko redukujące, odpowiednia temperatura i ciśnienie, działalność bakterii, oddziaływanie pierwiastków promieniotwórczych i in.[1]

Występowanie ropy naftowej

Złoża ropy naftowej często łączą się ze złożami gazu ziemnego. Występują najczęściej w antyklinach, przy czym sekwencja jest następująca: u dołu występuje podścielająca złoże solanka, następnie ropa naftowa, a w szczycie antykliny gaz ziemny.

Skały zbiornikowe

Skałami macierzystymi ropy naftowej są najczęściej ciemne łupki o dużej zawartości substancji bitumicznych. Ze skał macierzystych ropa pod wpływem gradientu ciśnienia przesączała się do sąsiadujących ze skałami macierzystymi skał o większej porowatości i/lub przepuszczalności (głównie piaskowców, często również wapieni).

Złożowe prowincje naftowe

Ropę naftową wydobywa się w Azji, w rejonie Zatoki Perskiej, w basenie Morza Kaspijskiego, na Syberii,w Ameryce Północnej i środkowej, oraz na dnie Morza Północnego. W północnej Afryce, w Zatoce Meksykańskiej, w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, w Meksyku.

Właściwości ropy naftowej

Surowa ropa naftowa wydobywana ze złoża jest cieczą barwy zwykle ciemnobrunatnej o ostrym zapachu, nierozpuszczalną w wodzie. Ropa naftowa ma gęstość większą od 0,79 g/cm3, zwykle mniejszą od gęstości wody. Jest ona cieczą palną.

W zależności od pochodzenia jej barwa i inne własności mogą się zmieniać. Rozróżnia się cztery klasy ropy – A, B, C i D o różnych własnościach

Skład chemiczny ropy

Podstawowy skład chemiczny ropy naftowej to: 80-88% węgla, 11-14,5% wodoru, 0,01-6% siarki (rzadko do 8%), 0,005-0,7% tlenu (rzadko do 1,2%), 0,001-1,8% azotu. Oprócz tych pierwiastków w ropie naftowej można znaleźć około 50 pierwiastków chemicznych, w tym: wanad, nikiel, chlor.

Właściwości fizyczne ropy

Średnia masa molekularna wynosi 220—300 g/mol (rzadko 450—470). Gęstość 0,65-1,05 (zwykle 0,82-0,95) g/cm³; przenikalność dielektryczna 2,0-2,5; przewodnictwo elektryczne właściwe od 2•10-10 do 3•10-19 om-1•cm-1.

Podział ropy

• ze względu na ciężar właściwy:

  • lekka (poniżej 878 kG/m³)

  • średnia (od 878 do 884)

  • ciężka (powyżej 884)

• ze względu na skład chemiczny ropy:

  • parafinowa

  • naftenowa

  • parafinowo-naftenowa

  • aromatyczna

  • parafinowo-naftenowo-aromatyczna

  • parafinowo-aromatyczna

• ze względu na zawartość siarki w ropie:

  • niskosiarkowa (poniżej 0,5%)

  • siarkowa (powyżej 0,5%)

• ze względu na zawartość żywic w ropie:

  • małożywiczna (poniżej 17%)

  • żywiczna (od 18 do 35%)

  • wysokożywiczna (powyżej 35%)

• ze względu na zawartość parafiny w ropie:

  • niskoparafinowa (bezparafinowa) (temperatura krzepnięcia poniżej −16 °C)

  • parafinowa (temperatura krzepnięcia od −15˚C do +20 °C)

  • wysokoparafinowa (temperatura krzepnięcia powyżej +20 °C)

Poszukiwanie ropy naftowej

Badania geofizyczne

Podstawową metodą typowania obszarów perspektywicznych i poszukiwania złóż ropy naftowej przez geofizyków jest sejsmika refleksyjna. Dzięki niej można rozpoznać budowę geologiczną badanego terenu i wytypować pułapki złożowe.

Wiercenia poszukiwawcze

Wydobycie ropy naftowej

Ropa jest wydobywana co najmniej od średniowiecza. Jej największe zasoby znajdują się w:

• Afryce (w Nigerii, Angoli, Libii, Tunezji, Algierii, Egipcie)

• Ameryce Północnej (Meksyk (na półwyspie Jukatan oraz nad Zatoką Meksykańską), Stany Zjednoczone (nad Zatoką Meksykańską, w Kalifornii oraz na Alasce))

• Ameryce Południowej (Wenezuela), (Brazylia)

• Eurazji (w Rosji – Zagłębie Wołżańsko-Uralskie, Zagłębie Zachodniosyberyjskie oraz zagłębie w Kazachstanie, Turkmenistanie i Azerbejdżanie. Duże złoża występują w Indonezji i Chinach. Z dna Morza Północnego ropę wydobywa Wielka Brytania oraz Norwegia)

• rejonie Zatoki Perskiej (Arabia Saudyjska, Iran, Irak, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie)

Duży wpływ na wielkość wydobycia i ceny ropy naftowej ma organizacja OPEC zrzeszająca 12 krajów znad Zatoki Perskiej, Afryki i Ameryki Pd. W 2010 roku udział OPEC w światowym wydobyciu ropy naftowej wynosił 44%[3].

Światowe zasoby ropy naftowej szacowane są na 140 mld ton (dane z 2006 roku). Światowe wydobycie ropy naftowej w latach 2004–2008 wynosiło średnio ok. 73 mln baryłek dziennie[4] (ok. 3,5 mld ton rocznie).

Średnie dzienne wydobycie ropy naftowej w latach 2006–2009 w tys. baryłek (10 największych producentów)[5]

#	Kraj	2006	2007	2008	2009
1	Rosja	9677	9876	9789	9934
2	Arabia Saudyjska (OPEC)	10665	10234	10782	9760
3	USA	8331	8481	8514	9141
4	Iran (OPEC)	4148	4043	4174	4177
5	Chiny	3845	3901	3973	3996
6	Kanada	3288	3358	3350	3294
7	Meksyk	3707	3501	3185	3001
8	ZEA (OPEC)	2945	2948	3046	2795
9	Brazylia	2166	2279	2401	2577
10	Kuwejt (OPEC)	2675	2613	2742	2496

Wydobycie w Polsce

Pierwsza polska kopalnia ropy powstała w 1854 r. z inicjatywy Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce k. Krosna, a pierwszy szyb naftowy o współczesnej konstrukcji wywiercono w 1859 r. w USA.

Pierwszy polski zakład destylacji ropy naftowej powstał w 1856 r. w Ulaszowicach koło Jasła (dzisiaj w granicach miasta).

Jedna z najstarszych rafinerii na świecie z 1884 znajduje się w Gorlicach.

W Polsce ropę naftową wydobywa się:

• w Zagłębiu Pomorskim: Kamień Pomorski, Wolin

• na szelfie, na północ od przylądka Rozewie, z platformy wiertniczej spod dna Bałtyku

• w karpackim zagłębiu roponośnym (Jasło, Krosno, Gorlice, złoża są na wyczerpaniu)

• w Barnówku, k. Dębna

• okolicach Gorzowa Wlkp.

W ostatnich latach wydobycie surowca krajowego wzrosło kilkakrotnie, sięgając miliona ton rocznie, co stanowi jedną dwunastą ropy przerabianej przez rafinerię w Płocku.

Przypisy

1. ↑ Encyklopedia Powszechna PWN, tom 4, str. 54. Państwowe Wydawnictwo Naukowe - Warszawa 1976r.

2. ↑ World Crude Oil Production. [dostęp 2010-08-29].

3. ↑ Economy. „Iran Investment”. 4 (50), s. 7, 2010. 

4. ↑ Energy Information Administration – International Petroleum (Oil) Production Data [dostęp: 2010-01-15](ang.)

5. ↑ U.S. Energy Information Administration

Transport ropy naftowej

Ropę transportuje się na dwa sposoby. Na terenach lądowych najbardziej opłacalny ekonomicznie jest transport rurociągowy. Rurociągi ropy naftowej są wykonane ze stalowych rur o wewnętrznej średnicy 30 do 120 cm. Tam gdzie to możliwe, są budowane na powierzchni ziemi. Ropa naftowa jest utrzymywana w ruchu przez system stacji pomp, budowanych wzdłuż rurociągu i zwykle płynie z prędkością około 1 do 6 m/s.

Chociaż rurociągi można budować nawet pod morzem, to jest to bardzo wymagający ekonomicznie i technicznie proces, a przy tym ryzykowny ekologicznie, więc większość ropy naftowej jest transportowana na morzu przez tankowce. Załadunek odbywa się na FPSO, platformach eksploatacyjnych, lub przy bojach przeładunkowych, a rozładunek tankowców odbywa się w terminalach naftowych.

Przetwórstwo ropy naftowej

Przetwórstwem ropy naftowej zajmuje się przemysł rafineryjny, który przerabia ją w rafineriach. Aby wyodrębnić z ropy jej poszczególne składniki (np. benzynę) stosuje się destylację frakcyjną. Ropę rozdziela się na frakcje dzięki różnicy w temperaturach wrzenia poszczególnych jej składników.

Zastosowanie ropy naftowej

Jest podstawowym surowcem przemysłu petrochemicznego stosowanym do otrzymywania m.in. benzyny, nafty, olejów, parafiny, smarów, asfaltów, mazutów, wazelin i wielu materiałów syntetycznych.

Skażenie środowiska

Ropa naftowa może skazić środowisko w dwóch sytuacjach – podczas poszukiwań i eksploatacji, oraz w czasie transportu. O ile erupcje związane z anomalnie wysokim ciśnieniem złożowym lub awariami głowic przeciwerupcyjnych są rzadkie i szybko opanowywane, to prawdziwą plagą dla środowiska są awarie powstałe w czasie transportu – głównie katastrofy tankowców (np. MT Prestige).

Katastrofy wielkich zbiornikowców zdarzają się na świecie prawie co rok. Wyciek ropy naftowej spowodowany awarią zbiornikowca ma bardzo poważne skutki:

• Ropa szybko rozprzestrzenia się po powierzchni morza tworząc na wodzie warstewkę o grubości 0,3 mm i powodując zanieczyszczenie wybrzeża

• Najlżejsze składniki ropy parują, a najcięższe mieszają się z wodą morską i powoli opadają na dno

• Lepka ropa skleja pióra ptaków morskich oraz skrzela ryb i innych zwierząt wodnych

• Na skażonym obszarze ropa uniemożliwia zwierzętom wodnym poruszanie się, oddychanie i odżywianie się

• Warstwa ropy nie przepuszcza potrzebnego organizmom tlenu i promieniowania słonecznego

• Bakterie stopniowo usuwają ropę, zużywając do tego celu cały tlen rozpuszczony w wodzie

Przypisy

1. ↑ Encyklopedia Powszechna PWN, tom 4, str. 54. Państwowe Wydawnictwo Naukowe - Warszawa 1976r.

2. ↑ World Crude Oil Production. [dostęp 2010-08-29].

3. ↑ Economy. „Iran Investment”. 4 (50), s. 7, 2010. 

4. ↑ Energy Information Administration – International Petroleum (Oil) Production Data [dostęp: 2010-01-15](ang.)

5. ↑ U.S. Energy Information Administration

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
ropa, encyklopedia rolnicza, ropa naftowa