Jak to robią inni, czyli małe przetwórstwo za granicą

W pierwszym dniu wizyty uczestnicy gościli na Słowacji w miejscowości Klatova Nova Ves, w gospodarstwie ekologicznym Vladimira Hamary o pow. ponad 200 ha użytków rolnych , z czego ok. 50 ha to grunty orne, a reszta to łąki i pastwiska. Głównym kierunkiem produkcji jest chów prawie 600 owiec, od których dziennie otrzymuje się 180 -200 litrów  mleka przetwarzanego na sery w nowocześnie wyposażonym, spełniającym wszelkie wymogi higieniczno-sanitarne pomieszczeniu do produkcji serów owczych i żętycy. W zakładzie wdrożony jest System HACCP. Wytwarzane produkty są sprzedawane na miejscu we własnym sklepie, pozostała część jest dostarczana do okolicznych sklepów. Właściciel współpracuje z Agroinstytutem w Nitrze, w którym opiekun gospodarstwa, docent Stanislaw Silhar po wizycie w gospodarstwie, poruszył tematy dotyczące wymagań formalno-prawnych dla przetwórstwa surowców rolnych na poziomie gospodarstwa i systemów jakości żywności i kontroli i nadzoru przetwórstwa w małych przetwórniach. Omówił również zagadnienia dotyczące sprzedaży produktów przetworzonych i nieprzetworzonych przez producentów rolnych oraz trudności z jakimi spotykają się na rynku. Po południu uczestnicy zwiedzili Targi Rolnicze Agrokomplex w Nitrze .W bieżącym roku była to 38 międzynarodowa wystawa rolnicza oraz szósta narodowa wystawa zwierząt hodowlanych, w której wzięło udział 433 wystawców ze Słowacji Czech, Węgier, Polski Włoch Niemiec, Francji i innych państw.

W następnym dniu uczestnicy odwiedzili gospodarstwo rodzinne Herberta i Marii Böhm w miejscowości Katzelsdorf, na południe od Wiednia. Gospodarstwo o powierzchni 80 ha specjalizuje się w chowie bydła mięsnego kilku ras rodzimych objętych programem ras zachowawczych, utrzymuje też ok. 150 świń, prowadzi przetwórstwo mięsa oraz własną wytwórnię wina, sklep i małą restaurację.

Niedziela rozpoczęła się wizytą na 49 Targach Rolno-Spożywczych AGRA w miejscowości Gornja Radgona w Słowenii. Na powierzchni 65.000 m2 zgromadziło się ponad  1.600 wystawców z ponad 20 państw, a liczba zwiedzających przekracza każdego roku 120 tysięcy. Są to jedne z najważniejszych targów rolniczo-leśnych nie tylko w Słowenii ale również mają duże znaczenia dla krajów sąsiednich, tzn. Austrii, Węgier, Chorwacji. W tym roku gościem honorowym na targach była Polska.

Po południu gościliśmy w słoweńskim gospodarstwie sadowniczym w miejscowości Kovacevc. Właściciel Stefan Gjergjek od 10 lat prowadzi przetwórstwo owoców ze swojego sadu i winnicy oraz usługowo dla okolicznych rolników. Rocznie wytwarza około 200 tysięcy litrów soku, głównie z jabłek ale również z innych owoców jak gruszki, brzoskwinie. Produkty mają własną etykietę, rolnik ma zarejestrowaną działalność gospodarczą, produkuje również wyroby alkoholowe. Produkcja alkoholu zgłoszona jest do urzędu celnego, raz w miesiącu odprowadzany jest podatek akcyzowy, nie ma ograniczeń ilościowych.

Na zakończenie dnia odwiedziliśmy najstarszą słoweńską wytwórnię wina w Gornej Radgonie „Radgonskie Gorice”. Od ponad 150 lat produkuje się tam wysokiej jakości wina i szampany z ponad 380 hektarów własnych winnic, a produkcja roczna przekracza 4 miliony litrów. Uczestnikom przedstawiona została technologia produkcji wina i szampanów jak również zaprezentowano piwnice, gdzie dojrzewa i jest przechowywane wino.

W poniedziałek 22 sierpnia uczestnicy uczestniczyli w seminarium zorganizowanym przez Słoweńską w Izbę Rolniczą w Ljubljanie, poznając strukturę organizacyjną i zasady działania izby reprezentującej interesy rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa. Izba prowadzi bezpłatne doradztwo dla rolników, kontroluje produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Omówione zostały również problemy działalności dodatkowej, jak agroturystyka, usługi sprzętem rolniczym, małe przetwórstwo i sprzedaż bezpośrednia., oraz przepisy odnośnie spełniania wymogów jakościowych a także ścieżki uruchamiania działalności dodatkowej ograniczenia ilościowe. Po seminarium w centrum Lublijany zwiedzono plac i halę targową, gdzie rolnicy sprzedają swoje produkty.

Na zakończenie dnia gościliśmy w gospodarstwie Amica Dusan Globocnik w miejscowości Zagonica, w którym prowadzony jest tucz świń oraz ubój zwierząt i przetwórstwo mięsa (jako działalność uboczna). Są dwie linie uboju: dla małych zwierząt (owce, kozy, świnie) i druga linia dla bydła koni.. Rocznie można ubijać 52 sztuki duże, gospodarstwo prowadzi również ubój usługowy. Wdrożony jest system HACCP, a gospodarstwo jest pod stałym nadzorem weterynaryjnym. Produkowane są wyroby dojrzewające, wędzone, wyroby z dodatkiem mięsa końskiego (salami).

W ostatnim dniu wyjazdu uczestnicy zapoznali się w miejscowości Lebring w Austrii z gospodarstwem i wytwórnią oleju z pestek dyni. Właściciel, pan Labugger, gospodaruje na 50 hektarach gruntów ornych, większą część areału przeznacza na uprawę specjalnej styryjskiej odmiany dyni oleistej, z której ziaren we własnej przetwórni produkuje olej. Wysłuchano również wykładu Martiny Zainer z Izby Rolniczej w Grazu na temat programu regionalnego landu Steiermark „Ausgezeichneter Buschenschank”. Landowa Izba Rolnicza w Grazu ma pod opieką 80 gospodarstw biorących udział w tym programie. Są one poddawane ścisłej kontroli przez służby weterynaryjne i sanitarne i ocenie jakości. Przystępujące do programu gospodarstwa w 77% spełniają wszystkie wymogi. Średnia powierzchnia tych gospodarstw to 33 ha. Odwiedzono również Bio Hofkäserei Deutschmann, gospodarstwo ekologiczne położone na terenie landu Steiermark (Styria). Chów bydła, produkcja i przetwórstwo mleka prowadzona jest zgodnie z wymaganiami dla tego typu działalności. Od 2005 roku przerabia się tu ok. 330 000 kg mleka rocznie, co daje 35 000 kg sera sprzedawanego w Austrii oraz krajach UE ze znakami jakości „Bioaustria”, Ekologiczne rolnictwo” i „Gutes vom Bauernhof”.

Ostatnim gospodarstwem w programie wyjazdu była winnica i wytwórnia styryjskiego wina Franza i Brygitte Temmel w Sausal „Weingut Temmel“. Państwo Temmel mają 7 hektarów kilku odmian winorośli, pracują we czworo razem z synem i córką, w czasie zbiorów zatrudniają do zbioru dodatkowo dwóch pracowników z Polski. Gospodarstwo uczestniczy w polsko-austriackim projekcie zakładania winnic na Podkarpaciu.

B.Ginalska, A.Dominik