Informacja zbiorcza o wynikach kontroli planowej w zakresie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw

 I. CEL KONTROLI
 

Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw, głównie:  jabłek, gruszek, brzoskwiń i nektaryn, sałaty oraz śliwek, wiśni, czereśni, malin, borówek, kapusty, cebuli, marchwi i buraków, na zgodność z wymaganiami określonymi w normach handlowych Unii Europejskiej (szczegółowych normach handlowych i ogólnej normie handlowej) oraz pozostałymi przepisami dotyczącymi jakości tych produktów, w tym wymaganiami dotyczącymi dokumentacji towarzyszącej.
 

 II. ZAKRES KONTROLI
 

Kontrolę przeprowadzono na terenie wszystkich województw, w 165 podmiotach gospodarczych, w tym: 88 sklepach detalicznych, 41 sklepach wielkopowierzchniowych (hipermarkety, supermarkety), 19 hurtowniach i 17 podmiotach na giełdach i targowiskach.
 

 Kontrolą objęto - 1523 partie o łącznej masie 160,8 t:

 

 Þ   w zakresie znakowania,

 

Þ    w zakresie pozostałych wymagań określonych w normach (wymagań minimalnych, wymagań dotyczących dojrzałości, klasyfikacji, wielkości i prezentacji),
 

Þ      w zakresie dokumentacji towarzyszącej.

 

III. WYNIKI KONTROLI
 

Þ  znakowanie

 

 Wymagań odnośnie znakowania nie spełniało 435 partii świeżych owoców i warzyw (tj. 29% wszystkich skontrolowanych partii), o łącznej masie 16,6 t (tj.10% masy partii skontrolowanych).
 

 Nieprawidłowości dotyczyły:
 

• nie podawania na opakowaniu lub na wywieszce przy produkcie informacji o kraju pochodzenia danej partii, oraz w przypadku świeżych owoców i warzyw, objętych szczegółowymi normami handlowymi:
• nie podawania informacji o klasie jakości,
• nie podawania informacji o nazwie odmiany.

 Þ     pozostałe wymagania określone w normach (wymagania minimalne, wymagania dotyczące dojrzałości, klasyfikacji, wielkości i prezentacji)
 

 Wymagań określonych w normach, innych niż znakowanie, nie spełniało 58 partii świeżych owoców i warzyw o łącznej masie 1,7 t (tj. 4% liczby skontrolowanych partii i 1% masy partii).
 

Nieprawidłowości dotyczyły:
 

• niespełnienia wymagań minimalnych, tj. podstawowych wymagań jakościowych zgodnie z którymi świeże owoce i warzywa powinny być całe, czyste, zdrowe, bez objawów gnicia lub zepsucia, wolne od szkodników oraz uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki, 
   

oraz w przypadku świeżych owoców i warzyw, objętych szczegółowymi normami handlowymi:
 

• niespełnienia wymagań zadeklarowanej klasy jakości,
• niespełnienia wymagań dotyczących wielkości,
• niezpełnienia wymagań dotyczących prezentacji.
   

 Þ  dokumentacja towarzysząca

 

Wymagań w zakresie dokumentów towarzyszących, nie spełniały 694 partie świeżych owoców i warzyw o łącznej masie 38,1 t (tj. 46% liczby skontrolowanych partii i 24% masy partii).
 

 Nieprawidłowości dotyczyły:
 

• umieszczania niepełnych informacji o produkcie, tj. brak informacji o kraju pochodzenia, bądź nazwie odmiany, typie handlowym lub klasie jakości,
• braku dokumentacji towarzyszącej.
  
   

 Inne ustalenia z kontroli

 

 W przypadku 33 skontrolowanych podmiotów stwierdzono niedopełnienie obowiązku  przekazania informacji o ilości wprowadzonych do obrotu owoców i warzyw. W przypadku 5 skontrolowanych podmiotów stwierdzono brak legalizacji wag.
 

IV. SANKCJE
 

W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw, wojewódzkie inspektoraty JHARS zastosowały następujące sankcje:
 

• 26 decyzji administracyjnych, w tym 20 decyzji nakazujących poddanie artykułów rolno-spożywczych zabiegom prawidłowego oznakowania, 5 decyzji nakazujących poddanie artykułów rolno-spożywczych określonym zabiegom, tj. uzupełnieniu wymaganych informacji w dokumentacji towarzyszącej, 1 decyzję
  o przeklasyfikowaniu artykułu do niższej klasy,
• 122 mandaty karne na łączną kwotę 22 100  zł.
  
   

Ponadto wojewódzkie inspektoraty JHARS wydały 81 zaleceń pokontrolnych.
 

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
 

Przedmiotowa kontrola była drugą kontrolą w zakresie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw zrealizowaną w roku 2011.
 

 Kontrola skoncentrowana była przede wszystkim na małych, dużych i średnich sklepach detalicznych oraz giełdach i targowiskach. W toku kontroli zwracano szczególną uwagę nie tylko na podstawowe wymagania jakościowe oferowanych do sprzedaży produktów lecz także na ich oznakowanie. Inspektorzy sprawdzali ponadto czy handlowcy posiadają dokumenty towarzyszące partiom i czy informacje zawarte w dokumentacji zgadzają się z informacjami na opakowaniu produktu oraz podawanymi konsumentowi finalnemu na tabliczkach przy produkcie.
 

Szczególny nacisk kładziono na sprawdzenie informacji o kraju pochodzenia danej partii świeżych owoców lub warzyw, a także czy detalista umieścił pozostałe wymagane informacje, np. informację o nazwie odmiany w przypadku jabłek i gruszek, bądź klasę jakości w przypadku owoców i warzyw objętych normami szczegółowymi.
 

W toku przeprowadzonej kontroli ujawniono liczne nieprawidłowości, które dotyczyły przede wszystkim znakowania świeżych owoców i warzyw. Niezgodnie z wymaganiami określonymi w normach handlowych oznakowano, aż 29% objętych kontrolą partii (10% masy partii).
 

Partie kwestionowano najczęściej ze względu na brak informacji o kraju pochodzenia oraz brak informacji o klasie jakości produktu - w przypadku produktów objętych normami szczegółowymi. Partie kwestionowano także ze względu na całkowity brak znakowania.
 

 Pozostałych wyróżników jakości handlowej nie spełniało 4% skontrolowanych partii (1% masy partii). Kwestionowano głównie niespełnienie wymagań minimalnych, wymagań deklarowanej klasy jakości oraz prezentacji. Stwierdzony procent nieprawidłowości był taki sam jak w przypadku kontroli prowadzonej w I kwartale 2011roku (4% liczby partii i 3% masy partii). Należy podkreślić, iż obydwie kontrole prowadzone były w końcowych etapach łańcucha dystrybucji, gdzie świeże owoce i warzywa oferowane były do bezpośredniej sprzedaży konsumentowi.
 

Nieprawidłowości w zakresie dokumentacji towarzyszącej stwierdzono w 32% kontrolowanych podmiotów, co wskazuje na poprawę sytuacji względem I kwartału 2011 roku, gdy ponad połowa (tj. 54%) kontrolowanych podmiotów dysponowała dokumentami, w których nie umieszczono podstawowych wymaganych prawem informacji, tj. kraju pochodzenia oraz w stosownych przypadkach, klasy, odmiany, lub typu handlowego, zgodnie z wymaganiami odpowiedniej normy handlowej.
 

Wykres 1. Udział liczby partii owoców i warzyw nie spełniających wymagań określonych w normach, w stosunku do wszystkich partii skontrolowanych, w roku 2011, z podziałem na kwartały oraz rodzaj stwierdzonych nieprawidłowości (w %).

 

Porównując wyniki kontroli prowadzonych w I i III kwartale 2011 roku można stwierdzić, iż jakość handlowa świeżych owoców i warzyw kontrolowanych w drugiej połowie roku była na dużo niższym poziomie. Wzrost liczby nieprawidłowości związany jest przede wszystkim z kwestionowaniem partii niewłaściwie oznakowanych. Nieprawidłowości w zakresie znakowania stwierdzone podczas kontroli prowadzonych w I kwartale 2011 roku wynosiły 16% partii zaś nieprawidłowości w III kwartale 2011 roku 29% partii.
 

Ponadto, należy podkreślić, iż kontrole prowadzone w pierwszej połowie roku skoncentrowane były na wielkopowierzchniowych marketach sieciowych. Zróżnicowane wyniki kontroli dużych przedsiębiorców w porównaniu do kontroli prowadzonych w mniejszych sklepach detalicznych oraz na giełdach i targowiskach, wskazują na różny stopień świadomości i wiedzy handlowców w zakresie stosowania norm handlowych Unii Europejskiej oraz znakowania oferowanych do sprzedaży produktów.