| Autor: redakcja1

Ostre cięcia w obrocie ziemią mają odejść do przeszłości

Zmiany w obrocie ziemią rolna zahamowały tempo wzrostu cen ziemi rolnej i spowodowały zmniejszenie liczby transakcji sprzedaży oraz obniżenie wysokości czynszu dzierżawnego gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa - wynika z ustaleń kontrolerów NIK. Teraz jest jednak szansa na zmiany. Ustawa łągodząca restrykcyjne regulacje wprowadzone w 2016 roku trafiła właśnie na biurko Prezydenta. Jeśli Prezydent ustawę podpisze działki rolne do hektara i znajdujące się w obrębie miast będą mogły być kupowane przez osoby, które nie są rolnikami.

Ostre cięcia w obrocie ziemią mają odejść do przeszłości
W badanym okresie wszczęto prawie 1700 spraw dotyczących korzystania z nieruchomości ZWRSP bez tytułu prawnego. Działania te owocowały odzyskaniem 12,5 tys. ha.
 
Zaostrzenie przepisów, zwłaszcza ograniczenie możliwości uzyskania dopłat bezpośrednich przez bezumownych użytkowników nieruchomości rolnych ZWRSP, ograniczyło to zjawisko. Jednak obecnie ponownie nasila się. Coraz trudniej jest też wyegzekwować należności z tytułu bezumownego użytkowania gruntów.
 
Zarówno Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak i Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych, a następnie Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (Dyrektor KOWR: prawny następca Prezesa ANR) właściwie realizowali swoje zadania. Organy te wdrażały nowe, funkcjonujące od 2016 r. zasady obrotu nieruchomościami rolnymi, wspierając gospodarstwa rodzinne, przeciwdziałając nadmiernej koncentracji gruntów w rękach jednego właściciela, a także wykorzystywaniu tych ziem na cele niezwiązane z rolnictwem, w tym handlowi ziemią o charakterze spekulacyjnym.
 
Oddziały terenowe ANR, a potem KOWR skutecznie egzekwowały należności z tytułu sprzedaży i dzierżawy oraz sprawdzały, czy nabywcy i dzierżawcy przestrzegają postanowień umów. Tylko w pojedynczych przypadkach naruszane były procedury sprzedaży i dzierżawy nieruchomości należących do Skarbu Państwa. Zdarzało się, że nie naliczano i nie egzekwowano należności z tytułu wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie nieruchomości rolnych ZWRSP. W jednym przypadku ze względu na zaniedbanie OT ANR we Wrocławiu przedawnieniu uległa kwota należności w wysokości prawie 4 mln zł. Należność dotyczyła wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie 29 nieruchomości rolnych w latach 2011-2018.
 
W jednym przypadku w OT w Olsztynie umowę na dzierżawę nieruchomości zawarto w dniu 8 marca 2016 r. z osobą, która nie została wyłoniona w przetargu. Zdarzyło się też, że umowę dzierżawy podpisano z oferentami, którzy w przeszłości zarządzali gruntami bez tytułu prawnego.
 
W ramach uprawnień kontrolnych obrotu prywatnymi nieruchomościami rolnymi ANR, a następnie KOWR, dysponowały prawem pierwokupu i prawem nabycia nieruchomości rolnej oraz prawem pierwokupu i nabycia udziałów i akcji w spółkach prawa handlowego. Ponadto Dyrektor Generalny KOWR (wcześniej Prezes ANR) wyrażał zgodę na nabycie gruntów rolnych przez podmioty inne niż rolnik indywidualny.
 
W wyniku rozpatrzenia ok. 24 tysięcy wniosków dotyczących nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni ok. 70 tys. ha zgodę wydano w 90% przypadków. W związku z brakiem zgody na nabycie nieruchomości rolnej wpłynęło 70 żądań zbywców nabycia nieruchomości o łącznej powierzchni ponad 2 tys. ha. ANR, a następnie KOWR złożyły 46 oświadczeń o nabyciu nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni ok. 1200 ha.
 
Prawo pierwokupu wykonano w odniesieniu do nieruchomości rolnych o całkowitej powierzchni 1 tys. ha oraz złożono 628 deklaracji nabycia prawie 18 tys. ha. ANR, a następnie KOWR złożyły 171 oświadczeń o wykonaniu prawa pierwokupu udziałów i akcji za cenę nabycia w kwocie około 64 mln zł i jedno oświadczenie o nabyciu udziałów w cenie 2 mln zł.
 
Kontrolerzy NIK stwierdzili nieliczne nieprawidłowości, tj.: ANR, a następnie KOWR nie zawsze sprawdzały, czy nabywcy wywiązują się z obowiązków określonych w ukur, nie udokumentowano analizy celowości nabycia nieruchomości w ramach prawa pierwokupu, nie wydano w terminie zgody na nabycie nieruchomości.
 
Po przeprowadzonej kontroli Izba skierowała wniosek do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o zwiększenie nadzoru nad realizacją zadań dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi.


Tagi:
źródło: