Zastrzeżenia kontrolerów dotyczyły też prowadzenia obowiązkowych ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków i zbiorników bezodpływowych. Aż w 75 proc. skontrolowanych gmin nie prowadzono lub prowadzono nierzetelnie obowiązkowe ewidencje zbiorników bezodpływowych, a w 68 proc. gmin - ewidencje przydomowych oczyszczalni ścieków.
60 proc. skontrolowanych gmin nie nadzorowało też prawidłowości i terminowości opróżniania przydomowych szamb przez właścicieli nieruchomości. Z kolei w pięciu gminach (18 proc.) takie działania miały charakter doraźny i podejmowano je sporadycznie.
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia także brak działań aż 75 proc. kontrolowanych urzędów na rzecz zapewnienia dofinansowania podłączeń budynków do sieci kanalizacyjnej, szczególnie wobec osób w trudnej sytuacji materialnej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz 10 wojewódzkich funduszy dofinansowywało, w formie dotacji lub pożyczek, przedsięwzięcia związane z przyłączaniem nieruchomości do sieci kanalizacyjnej. Jednak tylko w siedmiu spośród 28 skontrolowanych gmin, pracownicy urzędów oraz przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych podejmowali działania mające na celu wspieranie i dofinansowanie podłączenia do sieci kanalizacyjnej gospodarstw osób, m.in. takich ,których na to nie stać. NIK zauważa, że w wypadku osób w trudnej sytuacji materialnej często jedynie forma dotacji może zapewnić w praktyce podłączenie ich gospodarstw do sieci. Tymczasem kontrola wykazała, że w 13 gminach - pomimo technicznych możliwości - wystąpiły przypadki niepodłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej właśnie z powodu braku środków finansowych ich właścicieli.
Uwagi i wnioski NIK
Wyniki kontroli jednoznacznie wskazują, że za nieskuteczne i niewystarczające działanie gmin zmierzające do przyłączenia poszczególnych nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej winę ponoszą organy wykonawcze gmin. Nie realizowały one bowiem nałożonych na nie obowiązków. Część władz gminnych niewłaściwie interpretowała przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach dot. wydawania decyzji administracyjnych, nakazujących przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacji sanitarnej.
Zdaniem NIK, dla poprawy efektywności i skuteczności działań organów gmin na rzecz zwiększenia liczby użytkowników sieci kanalizacji sanitarnej, niezbędne jest, podjęcie działań przez:
-
Prezesa Rady Ministrów w celu nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie wprowadzenia dokładnej definicji przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej oraz wskazania nieprzekraczalnego terminu przyłączenia;
-
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu zapewnienia ustalania - w umowach zawieranych z beneficjentami przez instytucje wdrażające Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 w zakresie dofinansowania przedsięwzięć związanych z budową sieci kanalizacji sanitarnej - efektów ekologicznych umożliwiających ocenę ww. przedsięwzięć w tym zakresie;
-
wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w celu:
-
przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej, przez wszystkich zobowiązanych do tego właścicieli;
-
udzielania możliwego wsparcia finansowego przedsięwzięć dotyczących podłączeń do sieci kanalizacyjnej dla właścicieli budynków w trudnej sytuacji finansowej.