Aktualna sytuacja oraz prognoza dla rynku mleka i przetworów mlecznych

Handel

Ograniczenia nałożone na sektor HoReCa oraz branżę turystyczną póki co nie mają odzwierciedlenia w statystykach dotyczących branży mleczarskiej. Ponieważ wzrost produkcji równoważony jest wzrostem eksportu i niewielkim spadkiem importu, można przyjąć, że sprzedaż na rynku krajowym pozostaje niemal bez zmian, wzrost cen masła oraz serów sygnalizuje brak zapasów u producentów mleka.

Zarówno pod względem wolumenu, jak i wartości polski eksport mleczarski wzrósł w okresie trzech pierwszych kwartałów 2020 r. w stosunku do roku 2019. Być może miało na to wpływ czasowe osłabienie złotego w stosunku do głównych walut, które dało polskim produktom przewagę konkurencyjną na rynkach zagranicznych – zwłaszcza poza UE. Zgodnie z wstępnymi danymi, w okresie styczeń-wrzesień Polska sprzedała za granicę produkty mleczarskie o wartości przekraczającej 7 mld zł, co stanowi wzrost o ok. 2,56% w stosunku do poprzedniego roku, co zawdzięczamy dobrym wynikom sprzedaży mleka i śmietany spożywczej, odtłuszczonego mleka w proszku, serwatki w proszku oraz serów. W tym samym okresie wartość importu spadła o nieco ponad 1%.

Mimo, że wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski znajdują się przede wszystkim kraje członkowskie UE, to wartość wywozu na tym kierunku spadła z ok. 5 mld zł w okresie styczeń – wrzesień 2019 do ok. 4,5 mld zł w analogicznym okresie roku 2020. Na szczęście w tym samym okresie wzrósł eksport do Chin (niemal dwukrotny wzrost wartości eksportu serwatki w proszku) i do Algierii (dwukrotny wzrost wartości eksportu odtłuszczonego mleka w proszku). Wzrost odnotowano również w przypadku wolumenu eksportu mleka i śmietany.

Prognozy rozwoju sektora na najbliższe miesiące

Ceny skupu mleka z jednej strony wspierane sezonowym spadkiem dostaw surowca, z drugiej strony stabilnym popytem eksportowym powinny utrzymać się na poziomie wyższym niż w roku ubiegłym. Póki co stabilne ceny OMP powinny w końcu wzrosnąć – zwłaszcza jeżeli weźmie się pod uwagę brak zapasów tego produktu w UE oraz duże zamówienia rządu federalnego w USA. Ceny masła w Polsce notują stabilną tendencję wzrostową od maja 2020 r. Jeżeli wziąć pod uwagę ostatnie wzrosty cen tego produktu na rynku europejskim, nie można spodziewać się istotnych obniżek.

Ocena pomocy publicznej w ramach poszczególnych tarcz antykryzysowych

Na poziomie gospodarstwa, pomocą objęci zostali m.in. hodowcy krów typu mlecznego i kombinowanego. Wsparcie finansowane pochodzi z budżetu PROW 2014-2020 i ma formę jednorazowej płatności ryczałtowej, a jego wysokość jest uzależniona od rodzaju i skali prowadzonej produkcji rolnej. Maksymalna kwota pomocy dla rolnika nie może przekroczyć 7 tys. EUR. Jednocześnie, zdaniem branży mleczarskiej zabrakło wielu działań, które przyczyniłyby się w zakresie pomocy dla przedsiębiorców, np. nie odroczenie w czasie, ale zawieszenie na konkretny czas odprowadzania ZUS przez prowadzących firmy, gdyż jest to kumulowanie płatności a nie realna pomoc, zwolnienie kwot gromadzonych na kontach split-payment, co pomogłoby poprawić płynność finansową wielu firm. Kolejnym ważnym elementem tarczy mogło być wsparcie dla tych przedsiębiorstw, które chcą inwestować w zmianę produkcji w swoich zakładach. Pandemia pokazała, że należy zdywersyfikować produkty. Możliwość udzielenia pomocy finansowej celem podtrzymania płynności finansowej i udzielanie nieoprocentowanych kredytów z Banku Gospodarstwa Krajowego to dobry rodzaj pomocy. Tego rodzaju pomoc zapewniłaby zdolność finansową i pozwoli z mniejszą obawą patrzeć na inne działania rynkowe, w tym na rynki zagraniczne, choć w tym przypadku pomoc na rynkach docelowych nie powinna wynikać tylko z pandemii, ale powinna być realizowana stale.

Ponadto, sektor mleczarski oczekuje wsparcia w zakresie dokończenia procedur uzgodnień świadectw weterynaryjnych w tych krajach, gdzie proces ten nie został zakończony. Przykładem są Chiny i negocjowane z tamtejszymi władzami zezwolenie na permeat serwatkowy, na które Polska czeka już bardzo długo.

Pandemia wywołała również wzrost stawek frachtowych kontenerów, przez wzrost cen mleczarnie mogą stracić rynki eksportowe.